คุณประเสริฐ พนาไพโรจน์ ผู้ประสานงานภาคสนามเครือข่ายฯ เป็นตัวแทนของเครือข่ายกะเหรี่ยงเพื่อวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม(KNCE) ในการเข้าร่วมศึกษาวิเคราะห์ชุมชนต้นแบบบ้านหินลาดใน ที่จัดโดย Asia Indigenous Peoples Pact (AIPP) และสมาคมศูนย์รวมการศึกษาและวัฒนธรรมของชาวไทยภูเขาในประเทศไทย(IMPECT) ณ บ้านหินลาดใน อ.เวียงป่าเป้า จ.เชียงราย
——————————————————-
บ้านหินลาดใน เป็นชุมชนชาวปว่าเกอะญอ ก่อตั้งหมู่บ้านเมื่อกว่าร้อยปีก่อน เป็นหมู่บ้านในแอ่งกระทะกลางโอบเขา มี 3 หย่อมบ้านย่อย ได้แก่ บ้านห้วยหินลาดใน บ้านห้วยหินลาดนอก และบ้านผาเยือง อำเภอเวียงป่าเป้า มีภูเขาผีปันน้ำอยู่ทางทิศตะวันตกและทิศใต้ ซึ่งเป็นต้นกำเนิดน้ำแม่ลาว น้ำแม่ฉางข้าว น้ำแม่ปูน น้ำแม่โถ และน้ำแม่เจดีย์ ป่าต้นน้ำเหล่านี้อยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติขุนแจ ทางด้านทิศตะวันตก และป่าสงวนแห่งชาติแม่ปูนน้อย ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันออก เวียงป่าเป้าเป็นอำเภอเดียวในเชียงราย ที่มีต้นกำเนิดแม่น้ำไหลย้อนกลับขึ้นไปและไปรวมกับน้ำแม่กก
ชุมชนบ้านหินลาดในเป็นชุมชนต้นแบบที่ได้รางวัลระดับนานาชาติจากสหประชาชาติด้านสิ่งแวดล้อม เกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรป่าไม้ ชื่อรางวัล “United Nations Forest Hero Award” ในปีพ.ศ.2556
จากสภาพป่าบ้านห้วยหินลาดในเป็นสภาพป่าสมบูรณ์เป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศน์ที่หลากหลายและเป็นแหล่งต้นน้ำแม่ลาวที่ไหลลงสู่แม่น้ำโขง ชุมชนหินลาดในมีวิถีชีวิตและวัฒนธรรมประเพณีที่มีความผูกพันกับป่าที่สืบทอดจากบรรพบุรุษ ทำให้การจัดการทรัพยากรป่ามีความเคารพต่อวิถีธรรมชาติ เน้นความสมดุลธรรมชาติที่อย่างยั่งยืน
กฎระเบียบป่าชุมชน
- ห้ามตัดไม้ขายในเขตป่าชุมชนและเขตป่าอนุรักษ์
- ห้ามล่าสัตว์ป่าในเขตป่าอนุรักษ์และป่าชุมชนในระยะรัศมี 1 กิโลเมตร
- ห้ามบุกรุกและทำลายป่าในเขตป่าต้นน้ำ
- ห้ามเผาป่าเพื่อประโยชน์ใดๆ (ยกเว้นพื้นที่ทำกิน ไร่หมุนเวียนในระยะเวลาที่กำหนด)
- ห้ามใช้เครื่องมือ ตาข่ายดักนกและกาวจับนกและเบื่อปลายในแหล่งน้ำในเขตป่าชุมชน
วิธีจัดการป่าโดยวิถีภูมิปัญญาชาวบ้าน
- พึ่งพาและให้ความเคารพต่อธรรมชาติ
- ใช้ประโยชน์จากทรัพยากรบนกติกาที่พัฒนาขึ้นจากกการมีส่วนร่วมของชุมชน
- สร้างเขตพื้นที่การใช้ประโยชน์ พื้นที่เขตหวงห้าม โดยมีส่วนร่วมจากชุมชน
- จัดการทรัพยากรบนฐานประสบการณ์ องค์ความรู้ ภูมิปัญญา
- สร้างจิตสำนึกการจัดการทรัพยากรที่ยั่งยืนโดยองค์กรชุมชน
———————–
คนกับป่าพึ่งพาอาศัยกันด้วยความสมดุล
- ผลผลิตจากป่า มาใช้เพื่อการบริโภคเป็นหลัก เช่นหน่อไม้ พืชผัก หางหวาย เห็ด
- ผลผลิตจากป่าบางชนิด ได้ขายและเป็นรายได้เสริมของชุมชน โดยให้มีการหักเข้ากองทุนชุมชนส่วนหนึ่ง เพื่อเป็นกองทุนในการดูแลทรัพยากรต่อไป เช่น หน่อไม้ น้ำผึ้ง มะขม ฯ
- ใช้ทรัพยากรจากป่าเพื่อการก่อสร้างที่อยู่อาศัยและเชื้อเพลิงหุงต้ม ด้วยระเบียบกติกาของชุมชน
- ใช้ยาสมุนในป่าเพื่อการรักษา โดยความรู้ ภูมิปัญญาพื้นบ้าน
———————–
ประเพณีและวัฒนธรรม
- การแต่งกาย เป็นเอกลักษณ์วัฒนธรรม ของชาติพันธุ์ ปกาเก่อญอ
- ประเพณีประจำปี เป็นการเชื่อทางจิตวิญญาณโดยการปฏิบัติร่วมของชุมชน
- ประเพณีพิธีกรรม การเคารพซึ่งธรรมชาติและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ปฏิบัติโดยร่วมของชุมชน
- พิธีกรรมความเชื่อ การเคารพธรรมชาติ โดยครอบครัวและด้วยตัวบุคคล
- พิธีกรรมในครัวเรือน การนับถือวิญญาณบรรพบุรุษ (ผีปู่ย่า)
- ประเพณีพิธีกรรม ที่นับถือปฏิบัติในไร่นา เคารพต่อแม่น้ำ ป่า
- ความเชื่อและจารีตความสัมพันธ์ต่อธรรมชาติ แม่น้ำ ต้นไม้ และสัตว์ป่า
———————–
การผลิตระบบวนเกษตร
- มีการปลูกพืชผสมผสานหลากหลายชนิด เน้นพืชยืนต้นเป็นหลัก
- ปลูกพืชที่มีความยั่งยืน และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
- มีกฎระเบียบการจัดการที่ดิน และข้อห้ามเรื่องการเสี่ยงต่อสภาพแวดล้อม
- เพื่อการบริโภคและเป็นรายได้ของชุมชน
———————–
เครือข่ายกะเหรี่ยงเพื่อวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม
